Pellet to jedno z najczęściej wymienianych słów w kontekście nowoczesnego, ekologicznego i ekonomicznego ogrzewania domu. Ale co to jest pellet tak naprawdę? Czym różni się od innych paliw i dlaczego zyskał tak ogromną popularność? W tym kompletnym przewodniku wyjaśnimy wszystko od podstaw: od definicji, przez surowce, z których powstaje, aż po odpowiedź na pytanie, czy można go wyprodukować we własnym zakresie.

Co to jest pellet? Definicja i zastosowanie

Pellet to wysokokaloryczne paliwo stałe w formie niewielkich, sprasowanych granulek o średnicy zazwyczaj 6-8 mm. Powstaje w procesie prasowania pod wysokim ciśnieniem rozdrobnionych surowców pochodzenia biologicznego, bez dodatku sztucznych lepiszczy. Naturalnym spoiwem jest lignina, zawarta w komórkach roślinnych, która uwalnia się pod wpływem wysokiej temperatury i ciśnienia. Pellet jest uznawany za paliwo ekologiczne, ponieważ podczas jego spalania do atmosfery uwalnia się tyle CO2, ile roślina pobrała w procesie fotosyntezy.

Z czego robi się pellet? Przegląd surowców

Choć najczęściej kojarzymy go z drewnem, pellet można produkować z szerokiej gamy biomasy.

• Pellet drzewny (najpopularniejszy): Powstaje z trocin, zrębków i wiórów, czyli odpadów z przemysłu drzewnego i tartacznego. Dzieli się na pellet z drzew iglastych (jaśniejszy, wyższa kaloryczność) i liściastych (ciemniejszy, mniej substancji smolistych).
• Pellet ze słomy (agro-pellet): Produkowany ze sprasowanej słomy rzepakowej lub zbożowej. Jest tańszy, ale ma niższą kaloryczność i pozostawia więcej popiołu.
• Pellet z łusek słonecznika: Kolejny rodzaj agro-pelletu, popularny w regionach o dużej produkcji oleju słonecznikowego.
• Inne surowce: Teoretycznie pellet można produkować z wielu innych odpadów roślinnych, takich jak makuchy, trawy czy nawet odpady z produkcji mebli.

Szerzej opisane rodzaje pelletu, znajdziesz w naszym wpisie: Rodzaje pelletu: Jak wybrać najlepszy opał do swojego kotła?

Jak zrobić pellet w warunkach domowych? Krok po kroku

Produkcja pelletu na własną rękę jest procesem skomplikowanym i wymagającym specjalistycznego sprzętu, ale jest możliwa w małej skali. Jak zrobić pellet? Proces ten można podzielić na kilka kluczowych etapów.

1. Rozdrabnianie surowca

Pierwszym krokiem jest dokładne rozdrobnienie materiału bazowego. Niezbędny do tego jest rębak lub rozdrabniacz do gałęzi, który zamieni surowiec w drobną frakcję (tzw. zrębkę).

2. Suszenie materiału

To kluczowy etap. Materiał musi mieć odpowiednią wilgotność (ok. 10-15%). Zbyt mokry nie będzie się prasował, a zbyt suchy może się zapalić podczas granulowania. W warunkach domowych wymaga to długiego suszenia w przewiewnym miejscu.

3. Granulowanie (Peleciarka)

Sercem całego procesu jest peleciarka (granulator). To urządzenie, które za pomocą specjalnych matryc i rolek prasuje rozdrobniony materiał pod ogromnym ciśnieniem, formując go w niewielkie granulki.

4. Chłodzenie i pakowanie

Świeżo sprasowany pellet jest gorący i miękki. Musi ostygnąć, aby uzyskać odpowiednią twardość i trwałość. Po wystudzeniu jest gotowy do pakowania w worki.

Jak zrobić pellet z gałęzi? Praktyczne porady

Produkcja pelletu z gałęzi z własnego ogrodu jest kuszącą wizją darmowego opału. Należy jednak pamiętać o kilku rzeczach. Gałęzie, szczególnie świeżo ścięte, mają bardzo wysoką wilgotność i wymagają długiego sezonowania (suszenia). Ponadto, zawierają korę, która generuje więcej popiołu niż czyste trociny. Domowa produkcja z gałęzi jest możliwa, ale wymaga bardzo wydajnego rębaka i cierpliwości w procesie suszenia.

Jeżeli szukasz innych informacji z zakresu ogrzewania na pellet, zajrzyj do naszej kategorii poświęconej temu tematowi, gdzie każde zagadnienie rozkładamy na czynniki pierwsze.

Najczęstsze Pytania (FAQ)

Czy domowa produkcja pelletu jest opłacalna?

W skali mikro, dla własnych potrzeb, może przynieść oszczędności, jeśli mamy darmowy dostęp do dużej ilości surowca (np. własny las, stolarnia). Zakup peleciarki i rębaka to jednak spory wydatek początkowy, który zwraca się powoli.

Jaki pellet jest najlepszy do domowego kotła?

Zdecydowanie najlepszy jest certyfikowany pellet drzewny klasy A1 (norma EN Plus A1). Gwarantuje on najwyższą kaloryczność, najmniejszą ilość popiołu i brak zanieczyszczeń, co chroni kocioł przed awarią.

Czym różni się pellet od brykietu?

Oba paliwa powstają z tego samego surowca. Różnią się formą – pellet to małe granulki, a brykiet to znacznie większe, sprasowane kostki lub walce, przeznaczone głównie do spalania w kominkach.

Czy pellet to biomasa?

Tak, zdecydowanie. Pellet to jedna z najczystszych i najbardziej przetworzonych form biomasy.

Biomasa to ogólne określenie dla wszelkiej materii organicznej pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, która ulega biodegradacji. Zalicza się do niej m.in. drewno, słomę, odpady rolnicze, a nawet odchody zwierzęce.

Pellet powstaje w wyniku sprasowania pod wysokim ciśnieniem rozdrobnionej biomasy (najczęściej trocin drzewnych). Jest to więc po prostu biomasa, której nadano formę wygodnych w użyciu, kalorycznych granulek.

Czy pellet jest ekologiczny?

Tak, pellet drzewny jest uznawany za jedno z najbardziej ekologicznych paliw stałych, szczególnie w porównaniu do węgla, a nawet tradycyjnie palonego drewna.

Oto kluczowe powody, dla których pellet jest ekologiczny:

1. Jest paliwem odnawialnym: Pellet produkowany jest z biomasy, najczęściej z trocin i wiórów, które są odpadem z przemysłu drzewnego. W przeciwieństwie do węgla czy gazu, których zasoby są ograniczone, biomasa drzewna odnawia się w relatywnie krótkim czasie.
2. Ma zerowy bilans CO₂: Uważa się, że podczas spalania pelletu do atmosfery uwalniana jest taka sama ilość dwutlenku węgla, jaką drzewo pobrało z atmosfery w trakcie swojego wzrostu. W efekcie, nie przyczynia się on do zwiększenia stężenia CO₂ w atmosferze, co jest główną przyczyną globalnego ocieplenia.
3. Niska emisja smogu i pyłów: Nowoczesne kotły na pellet 5. klasy z certyfikatem Ecodesign spalają paliwo w sposób niezwykle czysty i wydajny. Emitują one do atmosfery znikomą ilość pyłów zawieszonych (PM) i innych szkodliwych substancji, które są główną przyczyną smogu. Emisja jest wielokrotnie niższa niż w przypadku starych pieców na węgiel czy drewno.
4. Czysty popiół: Popiół powstały po spaleniu wysokiej jakości, certyfikowanego pelletu jest w 100% ekologiczny i stanowi cenny nawóz mineralny, który można z powodzeniem wykorzystać w ogrodzie.

Warunek ekologiczności: Należy pamiętać, że aby ogrzewanie było w pełni ekologiczne, należy używać wysokiej jakości, certyfikowanego pelletu (np. z certyfikatem ENplus A1). Daje to gwarancję, że paliwo powstało z czystego drewna, bez chemicznych dodatków, a surowiec pochodzi z legalnych i zrównoważonych upraw leśnych.

Czy pellet wytwarza czad?

Tak, pellet, jak każde paliwo stałe (węgiel, drewno, ekogroszek), może wytwarzać czad (tlenek węgla – CO), ale dzieje się tak tylko w określonych, nieprawidłowych warunkach.

W jakich sytuacjach pellet wytwarza czad?

Czad jest produktem niecałkowitego spalania, które występuje wtedy, gdy do paleniska nie jest dostarczana odpowiednia ilość tlenu. W idealnych warunkach pellet spala się całkowicie do dwutlenku węgla (CO₂), który jest bezwonny i niegroźny w małych stężeniach.

Do niebezpiecznej sytuacji, w której może powstać czad, dochodzi najczęściej z powodu:

• Niesprawnego lub źle wyregulowanego kotła: Zanieczyszczony palnik, uszkodzony wentylator lub złe ustawienia sterownika mogą zaburzyć proces spalania.
• Niedrożnego lub nieszczelnego komina: Zatkany sadzą lub źle zaprojektowany komin uniemożliwia skuteczne odprowadzanie spalin.
• Niewystarczającej wentylacji w kotłowni: Brak odpowiedniego nawiewu powietrza do pomieszczenia, w którym pracuje kocioł, “dusi” proces spalania.
• Używania pelletu bardzo słabej jakości: Mokry, zanieczyszczony pellet spala się gorzej i generuje więcej szkodliwych substancji.

Jak zapewnić bezpieczeństwo i uniknąć ryzyka?

Nowoczesne, zautomatyzowane kotły na pellet 5. klasy z certyfikatem Ecodesign są zaprojektowane tak, aby proces spalania był maksymalnie wydajny i bezpieczny. Ryzyko zatrucia czadem jest w nich minimalne, pod warunkiem, że:

1. Instalacja jest wykonana profesjonalnie.
2. Kocioł i system kominowy są regularnie serwisowane przez wykwalifikowanego instalatora i kominiarza.
3. Zapewniona jest sprawna wentylacja w kotłowni.
4. Jako dodatkowe zabezpieczenie, zawsze warto zainstalować w kotłowni certyfikowany czujnik czadu (tlenku węgla).

Podsumowując: Sam pellet jako paliwo nie jest bardziej niebezpieczny od innych. Zagrożenie czadem wynika zawsze z zaniedbań i usterek w obrębie całej instalacji grzewczej (kocioł + komin + wentylacja).