Europejski kurort pośród ustrońskich piramid

Europejski kurort pośród ustrońskich piramid

Rozbudowa sanatorium w Ustroniu-Zawodziu, zdj. Maciej Franta/Robert Konieczny

Dzielnica sanatoryjno-uzdrowiskowa w Ustroniu Zawodziu byÅ‚a najwiÄ™kszÄ… tego typu inwestycjÄ… w powojennej Polsce. Teraz czeka jÄ… wielka rozbudowa, za której projekt odpowiedzialne sÄ… dwie Å›lÄ…skie pracownie: Macieja Franty i Roberta Koniecznego. Architekci zapowiadajÄ… twórczÄ… i krajobrazowÄ… kontynuacjÄ™ dawnego kompleksu oraz powstanie kurortu uzdrowiskowego na najwyższym poziomie.

Budowany od lat 60. zespóÅ‚ leczniczo-rehabilitacyjny w Ustroniu Zawodziu to dzieÅ‚o Henryka Buszki, Aleksandra Franty i Tadeusza Szewczyka. Po latach modernistyczna zabudowa rozlokowana na zielonych stokach Równicy staÅ‚a siÄ™ symbolem Ustronia, a charakterystyczne domy wczasowe w ksztaÅ‚cie piramid – ikonÄ… Å›lÄ…skiej architektury.

Obecnie kompleks planuje rozbudować American Heart of Poland, wÅ‚aÅ›ciciel wiÄ™kszoÅ›ciowego pakietu PrzedsiÄ™biorstwa Uzdrowiskowego UstroÅ„. Projekt tej inwestycji stanowi wielkie wyzwanie, któremu majÄ… sprostać poÅ‚Ä…czone siÅ‚y dwóch nagradzanych, Å›lÄ…skich pracowni: Franta Group, prowadzonej przez Macieja FrantÄ™ – prywatnie wnuka jednego z gÅ‚ównych projektantów powojennego uzdrowiska – oraz KWK Promes Roberta Koniecznego.

"Dzielnica nigdy nie zostaÅ‚a w peÅ‚ni ukoÅ„czona. Planowano 28 domów wypoczynkowych w ksztaÅ‚cie piramid, a powstaÅ‚o 17. Z kolei potężny szpital i sanatorium majÄ… dziÅ› obÅ‚ożenie tylko na poziomie 60%. Brakuje bowiem Å‚óżek na pobyt dla kuracjuszy i pacjentów. Rozbudowa dzielnicy uzdrowiskowej pozwoli zwiÄ™kszyć liczbÄ™ zabiegów z 6 do aż 10 tysiÄ™cy dziennie. WiÄ™ksza liczba osób bÄ™dzie mogÅ‚a być tu leczona i rehabilitowana" – wyjaÅ›nia gÅ‚ówny sens rozbudowy Maciej Franta.

Rozbudowa sanatorium w Ustroniu-Zawodziu, zdj. Maciej Franta/Robert Konieczny

Punktem wyjÅ›cia nowej koncepcji dla uzdrowiska byÅ‚a analiza miejsca i jego potrzeb, ale również dawnych planów. "UstroÅ„ Zawodzie to jeden z najlepszych przykÅ‚adów w Polsce wkomponowania nowoczesnej architektury w górski krajobraz. Piramidy wyglÄ…dajÄ… jak skaÅ‚y swobodnie rozrzucone po lesistym stoku, ale po analizie rysunków naszych poprzedników, odkryliÅ›my, że to nie tylko przemyÅ›lana kompozycja, ale wrÄ™cz matematyczny wzór. Chcemy siÄ™ w niego wpisać i twórczo kontynuować myÅ›l tercetu Buszki, Franty i Szewczyka" – tÅ‚umaczy Robert Konieczny.

ZespoÅ‚y Franty i Koniecznego wspólnie pracowaÅ‚y nad caÅ‚oÅ›ciowÄ… koncepcjÄ… urbanistyczno-architektonicznÄ… rozbudowy dzielnicy. "To kompleksowy plan rozwoju uzdrowiska na kolejne dekady. Takie caÅ‚oÅ›ciowe podejÅ›cie, które cechowaÅ‚o również projekt zespoÅ‚u mojego dziadka, ma uchronić dzielnicÄ™ przed chaotycznÄ… zabudowÄ…, a od lat 90. w okolicy powstajÄ… przypadkowe inwestycje. Ten cenny przyrodniczo i kulturowo zespóÅ‚ wymaga opieki, a po tylu latach od wbudowania – również swego rodzaju rehabilitacji. Projektowane przez nas obiekty majÄ… wzmocnić istniejÄ…cy ukÅ‚ad oraz zwiÄ™kszyć dostÄ™pność i atrakcyjność uzdrowiska" – przekonuje Franta.

Planowane sÄ… trzy nowe budynki w ksztaÅ‚cie nawiÄ…zujÄ…cym do dawnych piramid. Z daleka majÄ… wyglÄ…dać prawie identycznie jak te powojenne, dopiero z bliska bÄ™dzie można odkryć ich wspóÅ‚czesnÄ… proweniencjÄ™. "Pierwotne domy wczasowe majÄ… doklejone balkony, my traktujemy piramidy jak skalne masywy, w których drążymy. W ten sposób we wgÅ‚Ä™bieniach powstanÄ… obszerne loggie, dziÄ™ki czemu duże przeszklenia budynków zyskajÄ… potrzebne zacienienie i nie bÄ™dÄ… siÄ™ przegrzewać latem. Z kolei od doÅ‚u zamierzamy mocno podciąć kubatury, aby zminimalizować ingerencjÄ™ obiektów w zbocze" – tÅ‚umaczy Konieczny. Każda z nowych piramid bÄ™dzie mieć podobny ukÅ‚ad dwóch wierzchoÅ‚ków różnej wysokoÅ›ci, jednak pomiÄ™dzy nimi powstanie nowatorski, siodÅ‚owy dach pokryty trawÄ…. Organiczna forma zadaszenia ma być znakiem wspóÅ‚czesnych możliwoÅ›ci technologicznych, ale i nacisku na zrównoważone budownictwo.

Rozbudowa sanatorium w Ustroniu-Zawodziu, zdj. Maciej Franta/Robert Konieczny

Sercem caÅ‚ego zaÅ‚ożenia bÄ™dzie nowy deptak biegnÄ…cy wzdÅ‚uż obecnej gÅ‚ównej drogi przecinajÄ…cej dzielnicÄ™ z póÅ‚nocny na poÅ‚udnie. "W okresie budowy Zawodzia dominowaÅ‚o inne myÅ›lenie o komunikacji, w tamtych czasach faworyzowano ruch koÅ‚owy. Chcemy tÄ™ przestrzeÅ„ przeksztaÅ‚cić – dodać deptak, Å›cieżkÄ™ rowerowÄ…, szerokie i bezpieczne przejÅ›cia, których tam dziÅ› brakuje. Teren stanie siÄ™ bardziej atrakcyjny dla spacerowiczów, bo wzdÅ‚uż deptaku nanizane bÄ™dÄ… funkcje ogólnodostÄ™pne, jak stacja kolejki linowej, pijalnia wód, knajpki" – wyjaÅ›nia Franta. Droga wraz przestrzeniÄ… dla pieszych i rowerzystów stanie siÄ™ rodzajem górskiego deptaku, z którego bÄ™dzie można podziwiać widoki na masyw Beskidu ÅšlÄ…skiego, w tym WielkÄ… CzantoriÄ™. Zapowiada siÄ™ zatem bliźniak bulwaru, który biegnie w dole – tuż nad WisÅ‚Ä….

Rozbudowa sanatorium w Ustroniu-Zawodziu, zdj. Maciej Franta/Robert Konieczny

 

Poniżej drogi z deptakiem powstanÄ… dwa nowe budynki, nazwane przez architektów klinowcami. "PrzeglÄ…dajÄ…c stare projekty uzdrowiska natrafiliÅ›my na zapominanÄ… dziÅ› koncepcjÄ™ tzw. cokoÅ‚owców. GÅ‚ówna droga rozdziela kompozycjÄ™ Buszki, Franty i Szewczyka. Powyżej niej powstawaÅ‚y sterczÄ…ce piramidy, natomiast poniżej jej poziomu planowano ich odwrócone odpowiedniki, czyli wÅ‚aÅ›nie cokoÅ‚owce. Ich pÅ‚askie dachy miaÅ‚y być rozlegÅ‚ymi tarasami, a piÄ™tra przyrastaÅ‚yby w dóÅ‚ wraz z opadaniem stoku. W naszej wersji dachy stajÄ… siÄ™ zielonymi polanami, na jednej z nich znalazÅ‚o siÄ™ nawet miejsce na nowÄ… pijalniÄ™ wód" – wyjaÅ›nia Konieczny. Architekci zapowiadajÄ… minimalnÄ… ingerencjÄ™ w zastany krajobraz. Klinowce majÄ… być posadowione w miejscu istniejÄ…cych polan, aby jak najmniejsza liczba drzew ucierpiaÅ‚a. "Jakby ktoÅ› wypoziomowaÅ‚ polany i schowaÅ‚ pod nimi budynki. BÄ™dÄ… praktycznie niewidoczne z dalszych perspektyw, bo ich kubatury przesÅ‚oni las" – tÅ‚umaczy ideÄ™ klinowców Franta.

Rozbudowa sanatorium w Ustroniu-Zawodziu, zdj. Maciej Franta/Robert Konieczny

 

Planowana rozbudowa uzdrowiska ma też rozwiÄ…zać najwiÄ™ksze bolÄ…czki dzielnicy – podniesiony zostanie standard, który obecnie w wielu miejscach odstaje już od oczekiwaÅ„ wspóÅ‚czesnych kuracjuszy, oÅ›rodek bÄ™dzie też bardziej zszyty z miastem. Obecnie jest to odizolowana enklawa. ScalÄ… jÄ… z poÅ‚ożonym poniżej miastem nowe poÅ‚Ä…czenia: planowana kolejka linowa oraz nowe Å›cieżki rowerowe i piesze. Te ostatnie majÄ… wykorzystać malownicze jary, które przecinajÄ… poroÅ›niÄ™te bukami zbocza Równicy. Åšcieżki w formie delikatnych trapów bÄ™dÄ… zawieszone ponad poziomem gruntu, aby nie ingerować w topografiÄ™ jarów ani nie pogÅ‚Ä™biać procesów erozyjnych. Woda bÄ™dzie mogÅ‚a swobodnie pod nimi przepÅ‚ywać, a zwierzÄ™ta migrować.

"JesteÅ›my przekonani, że przemyÅ›lana rozbudowa Zawodzia odnoszÄ…ca siÄ™ z szacunkiem do zastanego kontekstu architektonicznego, jak i z poszanowaniem przyrody podniesie rangÄ™ uzdrowiska. Nasz projekt w poÅ‚Ä…czeniu z ambitnymi planami inwestora stanowiÄ… szansÄ™ na wykreowanie w Ustroniu kurortu uzdrowiskowego o europejskiej randze. Po 60 latach od rozpoczÄ™cia budowy Zawodzia bÄ™dziemy mogli dokoÅ„czyć dzieÅ‚o naszych poprzedników, w tym kompozycjÄ™ sÅ‚ynnych piramid, jak i caÅ‚ej dzielnicy, co da miastu nowe perspektywy rozwoju na nastÄ™pne dziesiÄ™ciolecia" – zapewniajÄ… wspólnie obaj architekci.

Udostępnij wpis

Komentarze
Architectu moderuje komentarze do ułatwiania świadomej, merytorycznej, cywilnej rozmowy. Obraźliwe, bluźniercze, autopromocyjne, wprowadzające w błąd, niespójne lub nietypowe komentarze zostaną odrzucone. Moderatorzy pracują w godzinach pracy i akceptują tylko komentarze napisane w języku polskim.
comments powered by Disqus
Newsletter Architectu
Otrzymuj informacjÄ™ o nowych wpisach, produktach, wywiadach.

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce lub konfiguracji usługi.