O wczesnych projektach Le Corbusiera

Po negatywnie przyjętej przez krytykę wystawie reprezentujących założenia puryzmu płócien Le Corbusiera oraz  Amédée Ozenfanta, mieszkający od niedawna w Paryżu Le Corbusier zrozumiał, że jego prawdziwym powołaniem jest architektura oraz urbanistyka. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej przed szwajcarskim wizjonerem otworzyły się nowe możliwości ­związane z koniecznością odbudowy zniszczonego państwa oraz poprawienia jakości życia Francuzów.

Maison Dom-Ino

Zgodnie z autorską ideą domu jako maszyny do mieszkania, Le Corbusier stworzył projekt trzypoziomowej konstrukcji z prostokątnych płyt betonowych, opartych na smukłych filarach usytuowanych w skrajnych punktach obiektu z klatką schodową zapewniającą dostęp do każdego poziomu po jednej stronie planu piętra. Taki pomysł pozawalał na całkowite wyeliminowanie ścian nośnych z mapy budynku, dzięki czemu mieszkańcy po raz pierwszy uzyskali możliwość samodzielnego kształtowania przestrzeni życiowej, mogąc dostosować ją do własnych potrzeb. Jego nazwa – Dom-Ino House przewrotnie nawiązywała do kostek domina oraz do łacińskiej formy słowa domus, czyli dom.   

Dom-Ino House odzwierciedlał obsesyjne dążenie Le Corbusiera do niedrogiego, oszczędnego w formie, masowego budownictwa mieszkaniowego. Projekt ten miał także rozwiązać ówczesny problem bezdomności, która po zakończeniu działań wojennych dotknęła dziesiątki tysięcy osób. Prototyp Dom-Ino House powstał w latach 1914-15, nie został jednak nigdy zrealizowany, stał się za to podwaliną pod kolejne śmiałe konstrukcje Le Corbusiera.

Maison Citröhan

Kolejnym prototypowym budynkiem Le Corbusiera był przypominający pudełko po butach Maison Citröhan. Architekt z premedytacją nawiązał nazwą konstrukcji do najpopularniejszej we Francji marki samochodów, licząc że firma Citroën zaangażuje się w realizację oraz promowanie przedsięwzięcia. Wizja Le Corbusiera obejmowała taśmową produkcję domów mieszkalnych, jak gdyby były one kolejnymi egzemplarzami znanego i popularnego modelu auta. Takie działanie obniżyłoby znacząco koszty ich budowy. Dodatkowo, innowacyjnym elementem Maison Citröhan, elementem, który miał skłonić do współpracy Citroëna, było znajdujące się na najniższym poziomie budynku miejsce do parkowania. Le Corbusier patrzył na rzeczywistość w sposób niezwykle praktyczny, stąd pomysł symultanicznej produkcji budynków mieszkalnych oraz aut.

Projekt Maison Citröhan ewoluował na przestrzeni lat 1920-27. Powstało pięć jego wersji. W 1927 r. Le Corbusier został zaproszony na wystawę Weissenhoff w Stuttgarcie, gdzie zaprezentował najnowszy i najbardziej wyrafinowany prototyp budynku, który wreszcie został wzniesiony. Architektoniczną inspiracją stało się bistro na rue Godot de Mauroy w Paryżu, w którym architekt zwykle jadał obiady. Maison Citröhan składał się z trzech zachodzących na siebie pięter. Na parterze znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, jadalnia oraz umieszczona we wnęce kuchnia. Pierwsze piętro zawierało główną sypialnię z prywatną wanną. Drugie, mieściło co najmniej dwie pojedyncze sypialnie z łazienkami oraz frontowy taras ogrodowy.

Immeubles-villas

Nieustające eksperymenty nad ostatecznym kształtem Maison Citröhan doprowadziły Le Corbusiera do monumentalnego jak na ówczesne czasy projektu budynku mieszkalnego – Immeubles-villas (1922 r.). Ta nowatorska formuła miała mieścić sto dwadzieścia superfunkcjonalnych wersji Maison Citröhan, ustawionych w szeregach w poziomie oraz w pionie. Ta „szkatułkowa” kompozycja miała być odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie rynku mieszkaniowego, wiążące się z energicznym wzrostem demograficznym.

Ville Contemporaine

Szukając radykalnych rozwiązań, odpowiadających zmieniającym się na jego oczach potrzebom społecznym, Le Corbusier stwierdził, że nowe budynki muszą być znacznie większe, wyższe i gęściej usytuowane. Trzymając się tej myśli, w 1922 r. podczas Salonu Jesiennego zaprezentował projekt Ville Contemporaine, miasta dla trzech milionów mieszkańców. Jego sercem była skomasowana grupa sześćdziesięciopiętrowych wieżowców usytuowanych na planie krzyża, do budowy których miała zostać użyta stal oraz szkło. Projekt zakładał także rozdzielenie funkcji poszczególnych stref miejskich na: biurową, handlową, mieszkalną i rekreacyjną. La Corbusier uwzględnił także rosnący popyt na pojazdy mechaniczne, oddzielając przestrzeń dla pieszych od tej, przeznaczonej dla samochodów. Na projekt składała się trójwymiarowa sieć ulic i chodników, wiaduktów, platform oraz tarasów. Sześćdziesięciopiętrowe drapacze chmur otoczone były przestrzeniami placów zieleni, które przypominały parki.

Plan Voisin

Po zaprezentowaniu projektu Ville Contemporaine, Le Corbusier spotkał się z licznymi głosami dezaprobaty. Antagoniści zwracali uwagę na niemożliwość realizacji – ze względów technicznych oraz ekonomicznych – tak monumentalnego przedsięwzięcia. Trzy lata później, w 1925 r. zmotywowany krytyką wizjoner przedstawił plan znacznie bardziej dopracowany, i jak na ówczesne czasy, radykalny. 

Plan Voisin będący szeroko zakrojoną modyfikacją projektu Ville Contemporaine, zakładał całkowite wyburzenie położonego na północ od Sekwany centrum Paryża (ok. 5 km kwadratowych). Na miejscu starych i niespełniających wymagań epoki budynków miało stanąć osiemnaście sześćdziesięciopiętrowych biurowców usytuowanych na planie krzyża. Konstrukcje otaczać miał gigantycznych rozmiarów park. Projekt przewidywał także zapełnienie przestrzeni kładkami dla pieszych, tarasami oraz arteriami. Jak na ówczesne czasu gęstość zaludnienia zaproponowana w Planie Voisin była imponująca i wynosiła 3500 osób na hektar, co kilkukrotnie przewyższało standardy nawet najbardziej przeludnionych części Paryża.  W stolicy Francji miały powstać również autostrady, kolej nadziemna i podziemna oraz lotnisko.

Nowatorska wizja miasta, którą zaproponował szwajcarski architekt nie została nigdy zrealizowana.   

Źródło fotografii: fondationlecorbusier.fr