Architektury komentarz polityczny, czyli Serpentine 2020

Dzieje architektury jasno pokazują, że pomimo swojego użytkowego charakteru, jest ona sztuką obdarzoną pełnym potencjałem, by opowiadać o świecie i komentować jego trudne aspekty. Architektki z południowoafrykańskiego studia Counterspace postanowiły wykorzystać tę możliwość przy okazji tworzenia projektu tegorocznego Serpentine Pavilion.

Znak czasów

Letni pawilon londyńskiej Serpentine Gallery powstanie już po raz dwudziesty. Niespełna dwie dekady wystarczyły, by ten niewielki, nieustannie zmieniający swoje oblicze obiekt o krótkim, bo zaledwie trzymiesięcznym żywocie, stał się kultowym, rok w rok elektryzując cały świat sztuki na Wyspach.

Do współpracy przy stworzeniu budynku w Kensington Gardens galeria Serpentine zapraszała najlepszych światowych architektów, stawiając na różnorodność w podejściu do bryły i jej funkcji. Pierwszy Serpentine Pavilion projektowała reprezentująca dekonstruktywizm Zaha Hadid, jej następcami byli między innymi Oscar Niemeyer, Frank Gehry i Bjarke Ingels. Wygląda jednak na to, że brytyjska galeria postanowiła zrezygnować z angażowania wielkich i uznanych, na rzecz sięgania po mniej rozpoznawalne, lecz reprezentujące większą różnorodność kulturową nazwiska. Od paru lat na autorów letniego pawilonu wybierani są bowiem architekci z odległych od Wielkiej Brytanii zakątków świata, np. Meksykanka Frida Escobedo lub Junya Ishigami z Japonii. Autorkami tegorocznego projektu są natomiast architektki z Johanesburga – Sumayya Vally, Sarah de Villiers i Amina Kaskar.

O czym mówi Serpentine 2020?

W swoim projekcie południowoafrykańskie artystki poruszają tematykę emigracji i uchodźstwa w Londynie oraz – pośrednio – ekologii. Złośliwi powiedzą, że w połączeniu z pochodzeniem, płcią i wiekiem architektek (żadna z nich nie ukończyła jeszcze 30 lat), całość wygląda na doskonale przemyślany liberalny manifest. Być może. Autorkom projektu nie można jednak odmówić wyczucia przestrzeni, pomysłowości i umiejętności tworzenia trafnych powiązań pomiędzy bryłą a fragmentem rzeczywistości, której ma być symbolem.

Otwarta, okrągła altana zbudowana z ekologicznych cegieł i korka fascynuje płaszczyznami zróżnicowanymi kształtem, wielkością oraz teksturą. Przestrzeń została zaaranżowana tak, by nasuwać bezpośrednie skojarzenia z miejscami Londynu zamieszkałymi przez imigrantów. Z drugiej strony jest na tyle harmonijna, by umożliwić zwiedzającym relaks i wyciszenie. Kompozycja wnętrza jest modułowa – niektóre jej fragmenty zostały zaprojektowane tak, by bez problemu odłączyć je od reszty i przenieść w inne miejsce. W założeniu mają być one wypożyczane lokalnym społecznościom i wykorzystywane podczas ich spotkań oraz ważnych wydarzeń.

Jakkolwiek nie oceniać idei prezentowanych przez studio Counterspace – pochwały wielokulturowości, pochylenia się nad problemami mniejszości etnicznych, emancypacji i dbałości o środowisko – trzeba przyznać, że z komentarzem do tych zjawisk trafiły idealnie. Są to tematy często podnoszone przez opinię publiczną i, co ważne, wciąż godne dyskusji.