Architektura salutogenna. Zdrowia szukaj w otoczeniu

Ludzkość od wieków poszukuje źródła zdrowia i długowieczności. Dziś również chcemy utrzymywać nasze ciała w jak najlepszej formie, aby móc cieszyć się życiem przez kolejne dziesięciolecia. Czy może nam w tym pomóc architektura i projektowanie? Okazuje się, że tak!

Salutogeneza - czym jest? 

Badania, które w latach 70. ubiegłego wieku rozpoczął Aaron Antonovsky, socjolog i profesor medycyny, miały na celu znalezienie powiązania pomiędzy stylem życia i jakością otoczenia a stanem zdrowia i zadowolenia człowieka. Analizy doprowadziły go do stworzenia teorii stresorów – czynników otoczenia, które wpływają negatywnie na samopoczucie człowieka oraz przyczyniają się do powstawania chorób i zaburzeń pracy organizmu. Teorię tę nazwał salutogenezą, co dosłownie oznacza „pochodzenie zdrowia”. Badacz postulował wyeliminowanie z otoczenia, na ile to możliwe, czynników powodujących stres, a także dążenie do zadowolenia i wewnętrznej harmonii, aby jak najdłużej móc chwalić się doskonałym stanem zdrowia.

Architektura w służbie zdrowia

Tę interesującą teorię szybko przysposobili badacze innych dziedzin, również architektury. Już w latach 90., czyli niecałe 20 lat po opublikowaniu badań Antonowsky’ego, Alan Dilani zasugerował, aby metodę salutogeniczną zastosować nie tylko do leczenia, ale także do projektowania obiektów medycznych, wierząc, że zapewnienie pięknego i harmonijnego środowiska oraz wyeliminowanie z niego czynników powodujących niezadowolenie, frustrację lub smutek, pomoże pacjentom w szybszym powrocie do zdrowia poprzez wspieranie ich samopoczucia psychicznego. Architekt zachęcał do projektowania nowoczesnych szpitali, za najważniejsze zasady projektowania przyjmując za trzy cechy sprzyjającego zdrowiu środowiska zrozumienie, poczucie sensu oraz łatwość w zarządzaniu.

Idealny szpital wg Alana Dilaniego

Dilani postulował budowę takich szpitali, które pozwolą każdemu z dochodzących do zdrowia pacjentów na poczucie prywatności, samodzielności i przynależności do przypisanej mu przestrzeni. Miały się w nich znaleźć miejsca na prywatne rozmowy oraz przekazywanie wieści i rokowań – odosobnione i komfortowe miejsca, sprzyjające zrozumieniu swoich uczuć i okazywaniu wsparcia. To właśnie te cechy realizują postulat przestrzeni dającej poczucie zrozumienia. Poczucie sensu ma zaś przejawiać się w doskonałej organizacji przestrzeni szpitala, aby pacjenci mogli poczuć się bezpiecznie w przewidywalnym, stałym otoczeniu. Zakłada również włączenie do jego projektu elementów związanych ze sztuką, kulturą lub duchowością, które mają potencjał terapeutyczny.  Łatwość w zarządzaniu ma natomiast wesprzeć codzienne starania pracowników szpitala, wychodząc na spotkanie ich potrzebom i ułatwiając opiekę nad chorymi.

Nie jest tajemnicą, że doskonałość, zarówno w projektowaniu, jak i w innych dziedzinach życia, jest niemal nieosiągalna. Malkontenci mogą postrzegać dążenie do stworzenie idealnego środowiska jako próżny trud motywowany utopijnym myśleniem. Warto jednak próbować i dążyć do jak najlepszych efektów, wdrażając do projektów szpitali, a także innych obiektów użyteczności publicznej takich jak szkoły, domy dziecka, urzędy, a nawet więzienia, zasady promowane przez Antonovsky'ego i Dilaniego. 

źródło: archdaily.com