Flatiron Building

W historii wznoszenia wysokościowców Flatiron Building stanowi wciąż istotny punkt odniesienia dla miłośników architektury. 

Żeliwne żelazko

Flatiron Building, nazywany pierwotnie Budynkiem Fullera jest obecnie jednym z najsłynniejszych zabytków Nowego Jorku. Został ukończony w czerwcu 1902 r., zaledwie po roku budowy i położony jest przy skrzyżowaniu Fifth Avenue, Broadwayu oraz East 22nd Street, jednej z najbardziej elitarnych przestrzeni budowlanych w tamtym czasie. Oparty na planie trójkąta, 22 kondygnacyjny budynek liczy 87 metrów wysokości. Obecnie zlokalizowany jest przy 175 Fifth Avenue w dzielnicy Manhattan.  

Flatiron, przypominający swoim kształtem żeliwne żelazko został zaprojektowany przez amerykańskiego architekta Daniela Burnhama. Budynek został wzniesiony zgodnie z kanonem stworzonym przez tzw. chicagowską szkołę architektoniczną. Burnham podczas prac nad projektem „Żelazka” inspirował się estetyką włoskiego oraz francuskiego renesansu; skorzystał również ze stylistki charakterystycznej dla popularnego wówczas prądu – Beaux Arts. Fundamentalny wpływ na ostateczny kształt wieżowca miał pracujący w firmie D. H. Burnham & Company, architekt Frederick P. Dinkelberg.

Punkt orientacyjny

Budynek jako jeden z pierwszych wieżowców w Stanach Zjednoczonych został oparty na stalowym szkielecie, co pozwoliło w niezwykle szybkim tempie (co tydzień powstawało kolejne piętro) wwindować jego konstrukcję na wysokość 87 m. W najwęższym punkcie Flatiron liczy zaledwie 1, 82 m. szerokości, zaś jego zaokrąglony „dziób” nachylony jest pod kątem 25 stopni. Ten niezwykły kształt budynku wymusiła ciasna działka, na powierzchni której Burnham musiał umieścić swoje dzieło, jak się później okazało - przełomowe dla budownictwa drapaczy chmur na świecie.

Wapienna fasada „Żelazka” udekorowana jest licznymi motywami roślinnymi oraz greckimi maszkaronami, co sygnalizuje, że Burnhamowi nigdy w pełni nie udało się uwolnić od przeszłych koncepcji architektonicznych. Pomimo tego rozwiązania zastosowane w tym budynku: stalowa rama konstrukcji, regularnie powtarzające się elementy elewacji czy przestronne windy, z czasem stały się kanoniczne dla drapaczy chmur na całym świecie.    

Co ciekawe, pomimo pozytywnej reakcji ze strony opinii publicznej, ówcześni specjaliści byli  krytycznie nastawieni do nowego budynku. Zarzucali, że nie nadaje się on do centrum miasta, że oszpeca elegancką okolicę. Jednak w 1966 r. Flatiron został uznany za punkt orientacyjny Nowego Jorku. W 1979 r. został włączony do Krajowego Rejestru Miejsc Historycznych.