Rudo Buildings, czyli "belgradzki trójmasztowiec"

Bywają budynki, które z chwilą powstania natychmiast przejmują architektoniczne panowanie nad okolicznym krajobrazem, a nawet nad całą tkanką miejską. Górują majestatycznie, budząc podziw i szacunek mieszkańców oraz turystów, stając się wizytówką, a często - symbolem swoich czasów oraz zachodzących przemian społecznych. Bez wątpienia taką konstrukcją są Rudo Buildings, trzy kolosy dominujące nad Belgradem, stanowiąc tzw. Bramę Wschodnią stolicy Serbii. 

Rudo Buildings nazywane także Istočna Kapija Beograda (serbski: Источна Капија Београда) usytuowane są we wschodniej dzielnicy Belgradu - Konjarnik, nieopodal międzynarodowej autostrady E-75. Kompleks powstał w latach 1973 -1976 i został zaprojektowany przez architektkę Verę Ćirković oraz inżyniera budownictwa Milutina Jerotijevicia.

W skład tego monumentalnego owocu architektury brutalistycznej wchodzą trzy trójkątne budynki mieszkalne osadzone na planie koła: Rudo 1, Rudo 2 oraz Rudo 3. Dzięki takiemu zabiegowi z każdej strony świata widoczne są zawsze w tej samej konfiguracji, tworząc betonowy trójmasztowiec, który zacumował na moment w sennym Belgradzie. 

Wieżowce liczą po 85 metrów wysokości i składają się z 29 kondygnacji każdy, oferując po 190 mieszkań. Charakteryzują się schodkową fasadą, która wraz z wzrostem wysokości zwęża się. Dodatkowo te betonowe kolosy posiadają olbrzymie, czterokondygnacyjne podstawy. Co ciekawe fasada budynków nie została nigdy w pełni ukończona - konstruktorom zabrakło czasu i środków. W tamtym okresie liczyło się jak najszybsze zapewnienie powierzchni mieszkaniowych ludziom licznie przybywających z prowincji i wsi do dużych miast, dlatego nikt nie zwracał uwagi na niedoróbki i konstrukcyjne wypaczenia. 

Pomimo "budowlanej fuszerki" belgradzki kompleks od razu stał się niekwestionowaną wizytówką nowej architektury socmodernizmu, która sprzeciwiała się kultowi jednostki oraz promowała ideę tworzenia świadomej i wspierającej się wspólnoty lokatorskiej. Stąd na stosunkowo niewielkiej przestrzeni gromadzono jak największą liczbę ludzi -  w wieżowcach mieszka obecnie ok. 2000 tysięcy osób. 

Jak na ówczesne standardy mieszkaniowe ubogiego Belgradu Rudo Buildings oferowały dostęp do prądu, gazu i bieżącej wody. Posiadały także zaawansowane technologicznie rozwiązania hydrauliczne oraz windy. Obecnie, tak jak w przypadku większości pomników brutalizmu w Europie Wschodniej i Środkowej, ich stan jest, nie przesadzając, opłakany. Wynika to przede wszystkim z systematycznego nieprzeprowadzania przez władze jakichkolwiek prac konserwacyjnych z uwagi na ich niebotyczny koszt (4 miliony Euro to szacowany koszt renowacji samej fasady trzech wieżowców).

Więcej o założeniach samego brutalizmu i jego przejawach w Polsce przeczytacie TUTAJ