Jože Plečnik: Słoweniec z cesarsko-królewskim paszportem. Wystawa we Wrocławiu.

Wrocławskie Muzeum Architektury we współpracy z Galerią Výtvarného Umění w czeskiej Ostrawie przygotowało dla miłośników modernizmu nową wystawę. Tym razem w salach pobernardyńskiego kompleksu, w którym mieści się muzeum zaprezentowane zostaną szkice i rysunki Josefa Plečnika. Obejrzeć można będzie unikatowe projekty architektoniczne przeznaczone dla rodzinnego miasta Plečnika, Lublany oraz przykłady rzemiosła artystycznego i mebli jego autorstwa.

„W czasach, kiedy nie uznajemy już norm artystycznych, kiedy w sztuce wszystko jest dozwolone, prace  Plečnika są modelowym przykładem odwiecznych praw piękna.” Damjan Prelovšek

Słoweński Austriak

Josef (Jože) Plečnik urodził się w 1872 roku w Lublanie. Miasto, dzisiaj stolica Słowenii, należało wtedy do Imperium Austro-Węgierskiego. Plečnik odebrał dlatego formację podobną do kilku innych swoich rówieśników wplątanych w specyfikę regionów cesarsko-królewskich: Stanisława Wyspiańskiego (ur. 1869), Adolfa Loosa, Josefa Hoffmana (ur. 1870), Oskara Kaufmann (ur. 1873). Wykształcony w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, w pracowni Otto Wagnera, szybko zetknął się ze specyfiką austriackiej, geometryzującej secesji. Plečnik ukończył uczelnię jako jeden z najlepszych uczniów. Po stypendiach i podróżach odbytych we Włoszech i Francji rozpoczął w stolicy Imperium niezależną karierę. Jeszcze przed wojną zaczął wykładać na uczelniach architektoniczno-projektowych, co nie odbyło się bez kilku skandali. Plečnikowi, ze względu na jego słoweńskie pochodzenie zablokowano dostęp do kilku stołecznych instytucji. Zamieszkawszy poza Wiedniem zajął się kwestiami rekonstrukcji i konserwacji historycznych gmachów (z praskimi Hradczanami na czele). Był jednym z prekursorów użycia betonu i kubizującej estetyki.

Kiedy po rozpadzie Austro-Węgier po I Wojnie Światowej zaproponowano mu profesurę na nowo powstającym słoweńskim uniwersytecie w Lubjanie, Plečnik przyjął propozycję z dużym entuzjazmem. Szybko stał się jedną z najważniejszych figur lokalnego życia artystycznego. W ciągu kilku lat zdobył duży rozgłos, a lokalne władze powierzyły mu kilkanaście projektów przebudowy reprezentacyjnego centrum i nowych przedmieść Lublany, która z prowincjonalnego miasteczka zmieniała się w lokalną metropolię.

Powrót z cienia

Kiedy Jože Plečnik umiera w 1957 mało kto już o nim pamięta. Polityczna zawierucha na Bałkanach zepchnęła architekta na margines. Plečnik nieukrywający swojego katolicyzmu spotkał się z represjami władz. Ostatnie lata to seria nieprzyjemności, które spotkały go w życiu akademickim i kilka małych prac na prowincji: fontanny, renowacje zabytków małej architektury.

Twórcy wystawy podkreślają:

„Dopiero w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych minionego stulecia twórczość Plečnika ponownie wzbudziła zainteresowanie i zyskała uznanie architektów na całym świecie. Doceniono jego umiłowanie klasycznego piękna, wyrażające w zrównoważonych  proporcjach, symetrii oraz relacjach między ornamentem a strukturą budowli, a Praga i Lublana stały się celem podróży wielu architektonicznych sław pragnących oddać hołd dziedzictwu Plečnika.” Kolekcjoner Damjan Prelovšek, w katalogu do wystawy pisze: „dzieła Plečnika się nie starzeją ani nie pysznią kosztownymi interpretacjami. Ich siła leży w przemyślanej koncepcji, ludzkiej skali i doskonałym rytmie.”

Materiały: Muzeum Architektury, Wrocław
Wystawa: JOŽE PLEČNIK. SZKICE
26.03.2014 -15.06.2014